آیینه‌خانه مفخم بجنورد فاخرترین آثار به جامانده از دوران قاجار
تاریخ انتشار: ۲۸ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۶۲۲۰۱
عمارت مفخم بزرگ‌ترین و شاخصترین اثر تاریخی دوره قاجار در خراسان شمالی است که با معماری کم نظیر در بهار طبیعت برای حضور گردشگران خودنمایی می‌کند تا قابی از تاریخ و حکومت‌داری دوره قاجار را به نمایش بگذارد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری برنا، بنایی که امروزه آینه خانه مفخم نامیده می شود، ساختمانی است رفیع و باشکوه که در شمال شرقی بجنورد قرار گرفته و یکی از ساختمان های ارزشمندی است که از دوران قاجاریه به جا مانده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این بنا از آثار منحصر به فرد عصر ناصری در خراسان شمالی است که در گذشته داخل باغ بزرگی قرار داشته و همراه ابنیه دیگر از جمله عمارت مفخم دروازه ورودی حوض خانه- باغ فواره و کلاه فرنگی تشکیل دارالحکومه مفخم را می داده که عمارت کلاه فرنگی بر اثر زلزله شدیدی که در بجنورد رخ داد تخریب شد و هم اکنون تنها آینه خانه و عمارت مفخم بجای مانده است.
بانی این اثر یارمحمد خان شادلو (سردار مفخم) و معمار آن ممتحن الممالک شقاقی بوده که مدرسه شهید مطهری تهران سپهسالار سابق از جمله کارهای اوست. معماری بنا تلفیقی است از معماری سنتی ایران و برداشت هایی از معماری مدرن اروپا که به صورت اشکوبه و با سقف شیروانی و مصالحی همچون آجر- ماسه –گچ –ملات ساروج پی سنگی و شفته آهک است و کاشیکاری آن کار هنرمندان اصفهانی مقیم بجنورد بوده است.
اما آنچه اطلاق نام آینه خانه را بر این بنا موجب گشته وجود تالاری با تزئینات آیینه کاری در طبقه فوقانی است که به عنوان فضای اداری و دیوانی جهت ملاقات های رسمی سردار مفخم حاکم بجنورد و بر پایی مراسم تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و دیگر رجال مطرح قاجار مورد استفاده قرار می گرفته است.
از نکات قابل توجه این تالار وجود تصاویر 134 تن از شخصیت های بر جسته عصر صفوی تادوره قاجار و همچنین سران حکومتی کشور های همجوار است که شاخص ترین آنها شاه طهماسب- شاه عباس- آقا محمد خان – فتحعلیشاه و کریم خان زند است که در قسمت گلویی زیر سقف نصب شده و خود مروری است بر تاریخچه فعالیت های سیاسی انجام شده در این بنا.
در تزئین تالار از 17 طرح مختلف استفاده شده که شامل نقش چهل چراغ –مقرنس –نمای بیرون عمارت – نقوش استیلیزه گیاهی هندسی است. آینه خانه توسط فضای سبز محدودی از جمله گل کاری و احداث چپر و پرچین از کل مجموعه دارالحکومه منفک می شده است. ابعاد بنا 90/10*18 متر و ارتفاع آن بااحتساب مناره ها 60/14 متر و مساحتی بالغ بر 392 متر را شامل می شود.
ساختمان دارای سه درب ورودی در اضلاع شمالی (ورودی اصلی) غربی و شرقی می باشد که هرسه به راهرویی در طبقه اول منتهی می شود. در یک طرف این راهرو حجره هایی قرار دارد و در سوی دیگر چهار اتاق. در دو انتهای راهرو پلکان هایی تعبیه شده که به طبقه فوقانی جایی که تالار آینه در آن واقع شده ختم می شود. در طبقه دوم نیز شامل چهار اتاق و تالار آینه می باشد. درب های این طبقه از جنس چوب صندل بوده که با استخوان تزئین شده اند. سقف ها مشبک و چوبی اند که این خود از شاخصه های معماری عصر قاجار محسوب می شود.
در نمای شمالی (اصلی) عمارت چهار نیم ستون به قطر تقریبی 110 سانتیمتر و ارتفاع 10 متر مشاهده می شود – دو نیم ستون دارای یک تاج نیم دایره ای هستند که شکل گلدسته را تداعی می کنند و دو نیم ستون دیگر فاقد تاج هستند واین امر به دلیل زلزله بوده که باعث افتادن تاج ها شده و بعد از مرمت جای آن خالی گذاشته شده است .این نیم ستون ها با کاشی- های فیروزه ای ولاجوردی و نیز کاشی ها ی سیاه – سفید و زرد مزین شده اند.
نیم ستون ها با خط معقلی بسیار زیبایی آراسته شده اند که کلمه محمد به طور منظم در این نیم ستون ها از پایین به بالا 12 مرتبه تکرار شده است. یک مرتبه به رنگ سیاه و یکبار به رنگ زرد که نیم ستون ها به پایه ای از سنگ مرمر ختم می شوند.
در قسمت فوقانی نمای اصلی یک تاج نیم دایره ای وجود دارد و در بخش میانی این نیم دایره با زمینه ای لاجوردی وجود دارد که نقش جدال بین شیر و اژدها در آن دیده می شود. در فرهنگ باستانی ایران زمین جدال بین شیر و اژدها سمبلی از جدال بین خیر و شر بوده است در این تصویر در حالی که اژدها (سمبل شر) شیر را در بر گرفته شیر (سمبل خیر) با فشردن گلوی اژدها شر را به آستانه نابودی می کشاند. در کنار جدال بین خیر و شر دو تفنگدار در حالیکه به زمین زانو زده اند محل جدال بین شیر و اژدها را نشانه رفته اند. در دو طرف درب ورودی نقش دو سرباز در هال نگهبانی از بنا به چشم می خورد که حالت چشم ها و طرز ایستادن سربازان یادآور تابلوهای تعزیه عصر قاجار می باشد و همچنین نشان دهنده نوع لباس رزم و قدرت است.
به طور کلی در معماری این دوران رسم بر این بوده است که نام معمار و بانی بنا در قسمت بالایی ورودی به صورت کاشیکاری حک می شده در این بنا هم قبلا در همین محل کتیبه ای وجود داشته که محدوده حکومتی سردار که از استرآباد و گوگلان و نردین – اسفراین- جوین- سبزوار و جاجرم و بجنورد را در بر می گرفته و همینطور نام بانی بنا در آن نقش بسته که در دوران پهلوی به دستور رضا شاه این کتیبه از سردرب بنا جدا شده و به جای آن کاشیکاری فعلی نسب شده است.
مصالح استفاده شده در بنا را به طور کلی می توان گفت بومی بوده و از منطقه بجنورد تهیه می شده است. از نشانه هایی که می توان فهمید که این بنا بر گرفته از طرح های اروپایی است استفاده از قوس هایی است که در تاج مناره ها ایجاد شده که بر اثر برداشت اشتباه از قوس اروپایی در ایران ایجاد شده است.
این عمارت عظیم و با شکوه در شهریور سال 1376 در اختیار میراث فرهنگی بجنورد قرار گرفت و هم اکنون به موزه اسناد بجنورد تبدیل شده است.
انتهای پیام
آیا این خبر مفید بود؟نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف
منبع: خبرگزاری برنا
کلیدواژه: طبیعت ساختمان باغ ميراث فرهنگي دوره قاجار آیینه خانه آیینه خانه مفخم حکومت داری نیم ستون ها آینه خانه جدال بین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۶۲۲۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اختلاف‌نظر درباره تصادف‌های پرماجرای تهران | نخستین قربانی؛ موسیقیدان مشهور یا روزنامه‌نگار معروف؟
همشهری آنلاین- حمیدرضا رسولی:آمار قربانیان تصادفات درون‌شهری گاهی اوقات اهالی تهران را شگفت‌زده می‌کند، اما بد نیست بدانید که خطر تصادف با وسایل نقلیه عمومی از همان نخستین روزهایی که اتومبیل به خیابان‌های پایتخت راه پیدا کرد وجود داشته و افراد مشهور هم گاهی قربانی بی‌مبالاتی برخی راننده‌ها شده‌اند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
گزارش‌های ضدونقیضی درباره نخستین سانحه رانندگی تهران منتشر شده که مربوط به ۲ دوره تاریخی است. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه، درباره ماجرای نخستین سانحه رانندگی در تهران می گوید: «برخی منابع تاریخی مکتوب از غلامحسین درویش، معروف به درویش‌خان، موسیقیدان سرشناس دوره قاجار، به‌عنوان نخستین قربانی سانحه رانندگی در دارالخلافه نام می‌برند. طبق گزارشی که روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۳۰۵ منتشر کرده، درویش‌خان که عواید کنسرت‌هایش در گراند هتل را وقف نیازمندان کرده بود، بعد از پایان یکی از کنسرت‌ها و در مسیر برگشت به خانه‌اش درشکه‌ای کرایه می‌کند، اما هرگز به مقصد نمی‌رسد.»
درشکه حامل درویش‌خان در خیابان امیریه با اتومبیل فورد که از سمت مخالف می‌آمد تصادف می‌کند و درویش‌خان که از داخل درشکه به بیرون پرتاب شده بود به نظمیه تهران منتقل می‌شود، اما از این حادثه جان سالم به در نمی‌برد. درویش‌خان به دلیل ضربه مغزی ۵ روز در نظمیه بستری بود، تلاش پزشکان افاقه نکرد و مشهورترین موسیقیدان ایران در دوره قاجار نخستین قربانی تصادف در تهران لقب گرفت.
همچنین، معدود جراید دوره پهلوی اول از برخورد خودرو حامل وزیر پست و تلگراف وقت با تیر چراغ‌برق به‌عنوان یکی دیگر از نخستین تصادف‌هایی که در سال ۱۳۰۵ به وقوع پیوسته نام برده‌اند. این تصادف در خیابان سرچشمه رخ داده و به دلیل محکم بودن بدنه اتومبیل‌های آن دوره آسیبی به سرنشین‌ها وارد نشده است.
زمانی معتقد است معمای نخستین سانحه رانندگی در تهران کمی پیچیده شده است: «کشف بریده یکی از جراید تهران قدیم معمای نخستین تصادف تهران را پیچیده‌تر کرد. جریده‌ای که در اسفندماه ۱۳۰۶ گزارشی درباره نخستین تصادف تهران منتشر کرده و مدعی شده نخستین تصادف در ۱۲ آبان ۱۳۰۳ و آخرین ماه‌های حکومت قاجار در تهران رخ داده و به درگذشت فردی به نام عباسقلی‌خان باقرزاده که از روزنامه‌نگارهای معروف آن دوره بوده منجر شده است.»
ناصرالسلطنه دیبا، یکی از درباری‌های دوره قاجار و نویسنده کتاب معروف سفرنامه ناصری، که بارها با نصرالدین شاه به فرنگ رفته بود در این ماجرا نقش اول را ایفا کرده و این تصادف در خیابن علاء‌الدوله سابق (فردوسی فعلی) مقابل سفارت انگلیس به وقوع پیوسته است.
کد خبر 848272 برچسب‌ها تهران قدیم همشهری محله تهران
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت